Афіцыйная назваРэспубліка Беларусь ПрэзідэнтАляксандр Лукашэнка (1994) Прэм’ер-міністрГалоўчанка Раман АляксандравiчДзяржаўны лад Рэспубліка Беларусь-унітарная дэмакратычная сацыяльная прававая дзяржава. У адпаведнасці з палітычным прыладай яна з'яўляецца прэзідэнцкай рэспублікай, па характары эканамічнай палітыкі-сацыяльна-арыентаваным дзяржавай. Асноўным Законам Беларусі з'яўляецца Канстытуцыя 1994 года са зменамі і дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскіх рэферэндумах 24 лістапада 1996 года, 17 кастрычніка 2004 года і 27 лютага 2022 года. Дзяржаўнымі мовамі з'яўляюцца беларуская і руская. ТэрыторыяПрацягласць Тэрыторыя Беларусі адрозніваецца кампактнасцю пры некаторай выцягнутасці ў шыротным кірунку. Працягласць краіны з поўначы на поўдзень-560 км, з захаду на ўсход – 650 км. Плошча Беларусь з'яўляецца сярэдняй па плошчы еўрапейскай дзяржавай. Плошча краіны - 207,6 тыс.кв. км, што складае каля 2% усёй Еўропы. Па плошчы тэрыторыі Беларусь займае 13-е месца сярод 44 кантынентальных краін Еўропы (84-е – у свеце) і пераўзыходзіць па гэтым паказчыку Грэцыю, Партугалію, Аўстрыю, Чэхію, Нідэрланды, Бельгію. Блізкімі па памерах краінамі з'яўляюцца Румынія і Вялікабрытанія. НасельніцтваПа дадзеных Нацыянальнага статыстычнага камітэта на 1 студзеня 2024 года, колькасць насельніцтва Беларусі склала 9 155 978 чалавек – гэта 0,1% насельніцтва Зямлі, каля 1,2% насельніцтва Еўропы. Па колькасці жыхароў краіна займае 97-е месца ў свеце і 7-е-сярод краін СНД. Сёння больш за тры чвэрці беларусаў пражывае ў гарадах (78,6%): гарадское насельніцтва складае 7 198 285 чалавек, сельскае – 1 957 693 чалавекі. Усяго ў краіне 115 гарадоў і 85 пасёлкаў гарадскога тыпу, 22 991 Сельскі населены пункт
Сталіца: Мінск – 1 млн. 992,8 тыс. чалавек Рэгіёны і абласныя цэнтры (на 1 студзеня 2024 года):
НацыянальнасціНацыянальны склад-беларусы (85%), рускія, палякі, украінцы, яўрэі і прадстаўнікі яшчэ 151 нацыянальнасці (па дадзеных перапісу насельніцтва 2019 года). Дзяржаўныя мовы беларуская, руская Дзяржаўнае святаДзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь, 3 ліпеня Нацыянальная валютабеларускі рубель (Br) Асноўныя гандлёвыя партнёры
Асноўныя галіны прамысловасціметалургічная машынабудаванне металаапрацоўка хімічная і нафтахімічная лёгкая харчовая Плошча сельскагаспадарчых зямель8927 тыс. га (2010) Сельская гаспадарка спецыялізуецца на вырошчванні збожжавых, бульбы, агародніны, цукровых буракоў, ільну, на мяса-малочнай жывёлагадоўлі. Прыродныя рэсурсыдраўніна, торф, невялікія радовішчы нафты і прыроднага газу, граніт, даламіт, вапняк, гліна, пясок. СувязьТэлефон: стацыянарных тэлефонных апаратаў – 4,2 млн., карыстальнікаў мабільнай сувязі – 10,7 млн. чалавек. Інтэрнэт-карыстальнікі: больш за 6,8 млн. чалавек. Згодна з даследаваннямі Сусветнага паштовага саюза Беларусь увайшла ў дзясятку краін, дзе паштовыя электронныя паслугі аказваюцца на самым высокім узроўні (2011). ТранспартПрацягласць чыгуначных пуцей – 5511 км, у т.л. электрыфікаваных – 897 км. Аўтамабільных дарог – 85,7 тыс. км, у т.л. з цвёрдым пакрыццём – 74,3 тыс. км. Агульная працягласць нафтаправодаў – 2984 км, нафтапрадуктаправодаў – 1107 км, газаправодаў – 7421 км (2008). |
|
Беларусь у мазаіцы еўрапейскіх краін – карты краіны і рэгіёнаў Дзе размешчана Беларусь? Беларусь размешчана ў цэнтры Еўропы, мае агульныя межы з пяццю дзяржавамі:
Плошча Беларусі – 207 600 кв. км Краіна не мае выхаду да мора, але дзякуючы свайму геаграфічнаму становішчу Беларусь з’яўляецца важным гандлёвым і транспартным калідорам паміж Еўропай і краінамі СНД. Сталіца Беларусі Мінск – сталіца Рэспублікі Беларусь – размешчаны ў цэнтры краіны. Першае пісьмовае згадванне пра горад адносіцца да 1067 года. За сваю гісторыю Мінск быў разбураны і адноўлены дзесяткі разоў. Больш за ўсё горад пацярпеў у час Другой сусветнай вайны, калі быў знішчаны практычна поўнасцю. Сёння Мінск – сучасны еўрапейскі горад, самы буйны ў краіне. Тут пражываюць 1,9 мільёна чалавек. Горад мае вельмі добрыя транспартныя шляхі зносін, у тым ліку аэрапорт, буйны чыгуначны вакзал, некалькі аўтавакзалаў. У Мінску дзейнічае падземнае метро, добра развіта гарадская аўтатранспартная сістэма. Асноўныя рэгіёны Беларусі Беларусь падзелена на шэсць тэрытарыяльных адзінак – абласцей са сваім адміністрацыйным цэнтрам:
і тэрыторыю сталіцы Рэспублікі Беларусь – горад http://www.belarus.by/by/about-belarus/geography/minskcity/ Мінск. Карты Беларусі
Карты абласцей Беларусі:
Дзяржаўныя сімвалыУ адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь Дзяржаўны сцяг, Дзяржаўны герб і Дзяржаўны гімн з’яўляюцца сімваламі суверэнітэту краіны. Дзяржаўны сцяг Рэспублікі БеларусьДзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь уяўляе сабой прамавугольнае палотнішча, якое складаецца з дзвюх гарызантальна размешчаных каляровых палос: верхняй – чырвонага колеру шырынёй у 2/3 і ніжняй – зялёнага колеру ў 1/3 шырыні сцяга. Каля дрэўка вертыкальна размешчаны беларускі нацыянальны арнамент чырвонага колеру на белым полі, якое складае 1/9 даўжыні сцяга. Дзяржаўны герб Рэспублікі БеларусьДзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь уяўляе сабой зялёны контур Рэспублікі Беларусь у залатых прамянях сонца над зямным шарам. Зверху контуру знаходзіцца пяціканцовая чырвоная зорка. Герб абрамляе вянок з залатых каласоў, пераплеценых справа кветкамі канюшыны, злева –лёну. Каласы абвіты чырвона-зялёнай стужкай, на якой знізу зроблены надпіс золатам: "Рэспублiка Беларусь". У Беларусі ўстаноўлена дзяржаўнае свята – Дзень Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь, якое адзначаецца штогод у 2-ю нядзелю мая. Дзяржаўны гімн Рэспублікі БеларусьДзяржаўным гімнам Рэспублікі Беларусь з’яўляецца твор на музыку Нестара Сакалоўскага і словы Міхаіла Клімковіча і Уладзіміра Карызны. Дзяржаўны гімн сучаснай Беларусі захаваў музычную аснову гімна Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. Музыка Нестара Сакалоўскага карысталася папулярнасцю і павагай людзей розных пакаленняў, таму і пры стварэнні гімна незалежнай Беларусі было прынята рашэнне яе захаваць. Потым быў аб’яўлены конкурс на стварэнне тэксту гімна. Словы Дзяржаўнага гімна адлюстроўваюць умовы развіцця Рэспублікі Беларусь як суверэннай, міралюбівай дзяржавы, падкрэсліваюць патрыятызм і працавітасць грамадзян, брацкія адносіны паміж прадстаўнікамі ўсіх нацыянальнасцей, якія пражываюць на тэрыторыі краіны. Мы, беларусы — мірныя людзі, Беларуская культураБагатая культура Беларусі – самабытнасць, разнастайнасць стыляў, форм, напрамкаў Гісторыя беларускай культурыСамабытная мастацкая культура Беларусі фарміравалася на працягу стагоддзяў. Тут існавалі арыгінальныя архітэктурныя і мастацкія школы, ствараліся непаўторныя музычныя і літаратурныя творы. Усе шэдэўры беларускага мастацтва, якія дайшлі да нашых дзён, знаходзяцца пад аховай дзяржавы. Яны захоўваюцца ў калекцыях буйнейшых беларускіх музеяў, зборах бібліятэк. Класіка беларускай музыкі і драматургіі дэманструецца на тэатральных падмостках і ў канцэртных залах. Сучаснае культурнае жыццё Беларусі дынамічнае і разнастайнае. У краіне праходзіць мноства мастацкіх выстаў, музычных, тэатральных і кінематаграфічных фестываляў. Усё гэта цікава і даступна як для беларусаў, так і для гасцей краіны. Выяўленчае мастацтва БеларусіВыяўленчае мастацтва Беларусі разнастайнае па стылях, напрамках і жанрах. Самыя цікавыя творы беларускага жывапісу і скульптуры розных эпох можна ўбачыць у мастацкіх музеях краіны. Буйнейшы збор твораў мастацтва мае Нацыянальны мастацкі музей Беларусі. Ён актыўна прапагандуе нацыянальнае мастацтва. Тут пастаянна праходзяць выставы твораў беларускіх мастакоў. Цікавыя калекцыі твораў беларускага мастацтва ў Віцебскім абласным мастацкім музеі, Магілёўскім абласным мастацкім музеі, Полацкай мастацкай галерэі. У многіх раённых цэнтрах Беларусі ёсць мастацкія галерэі, дзе можна ўбачыць работы мясцовых мастакоў. Музыка ў БеларусіСучаснае музычнае мастацтва Беларусі імкнецца захаваць нацыянальныя традыцыі, адначасова развіваючы папулярныя ў свеце стылі і напрамкі. Творы беларускіх кампазітараў, сусветнай класічнай і эстраднай музыкі гучаць у выкананні як прафесійных, так і самадзейных музыкантаў. Вялікую папулярнасць заваявалі вядучыя музычныя калектывы краіны:
У Беларусі штогод праходзяць фестывалі, якія прадстаўляюць розныя напрамкі і жанры музычнага мастацтва:
Сімвалам фестывальнага руху Беларусі стаў Міжнародны фестываль мастацтваў "Славянскі базар у Віцебску", удзел у якім прымаюць папулярныя артысты з розных краін свету. Тэатр у БеларусіБеларускі прафесійны тэатр развіўся са старадаўніх народных абрадаў, творчасці вандроўных музыкантаў, прыдворных труп беларускіх магнатаў, дзейнасці аматарскіх калектываў рубяжа XIX–XX стст. Цяпер у краіне працуе 28 дзяржаўных тэатраў, вялікая колькасць самадзейных народных калектываў, у т.л.:
Самым праслаўленым тэатрам рэспублікі з’яўляецца Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Беларусі. Яго пастаноўкі заваявалі грандыёзны поспех як у айчыннага, так і ў замежнага гледача. Тэатральнае жыццё Беларусі насычана яркімі фестывальнымі падзеямі. Пастаянную прапіску ў розных гарадах краіны атрымалі прэстыжныя тэатральныя фестывалі, на якія прыязджаюць калектывы з усяго свету. Сярод самых вядомых форумаў:
У рамках Міжнароднага фестывалю мастацтваў "Славянскі базар у Віцебску" праходзіць праграма "Тэатральныя сустрэчы". Кіно ў БеларусіМастацтва кіно ў Беларусі развіваецца з 30-х гадоў ХХ стагоддзя. У 1924 г. створана Беларускае дзяржаўнае ўпраўленне па справах кінематаграфіі і фатаграфіі - Белдзяржкіно. У 1928 г. у Ленінградзе адкрылася кінастудыя "Савецкая Беларусь", якая выпускала мастацкія, хранікальныя і навукова-папулярныя фільмы. У 1939-м студыя пераехала ў Мінск, а з 1946-га носіць назву "Беларусьфільм". Першы беларускі мастацкі фільм "Лясная быль" ў 1926 г. стварыў рэжысёр Юрый Тарыч. У час Вялікай Айчыннай вайны беларускія дакументалісты аднымі з першых здымалі рэпартажы з фронту. Тэма трагедыі народа стала адной з галоўных у пасляваеннай творчасці рэжысёраў Беларусі. Асаблівую нішу айчынныя кінематаграфісты занялі ў дзіцячым кіно. Сусветнае прызнанне заваявала беларускае дакументальнае кіно. Сучаснае беларускае кіно працягвае традыцыі папярэдніх пакаленняў, шукае новыя шляхі развіцця. Айчынныя фільмы заваёўваюць ўзнагароды прэстыжных кінафестываляў свету. Драма "У тумане"(рэжысёр Сяргей Лазніца), знятая міжнароднай групай па аповесці http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/vasil-bhikov Васіля Быкава, на 65-м Канскім кінафестывалі ў 2012 г. удастоена спецыяльнага прыза журы Міжнароднай федэрацыі кінапрэсы FIPRESCI. У Беларусі ажыццяўляецца шмат сумесных праектаў з кінематаграфістамі краін свету. На "Беларусьфільме" здымалі фільмы Мікіта Міхалкоў, Пётр і Валерый Тадароўскія, Дзмітрый Астрахан, Аляксандр Сакураў. У Беларусі праходзяць буйныя кінафестывалі:
Літаратура ў БеларусіЛітаратура стагоддзямі адыгрывала важную ролю ў культуры Беларусі. Сярод найбольш вядомых пісьменнікаў і паэтаў Беларусі:
Трагічная гісторыя краіны паўплывала на тое, што тэма вайны доўгі час была вядучай у беларускай літаратуры. Нацыянальная бібліятэка Рэспублікі Беларусь у Мінску мае самы вялікі збор друкаваных выданняў у краіне, а таксама права атрымання абавязковага экзэмпляра. Тут сабраны самы вялікі за межамі Расіі збор кніг на рускай мове. У 2006 годзе адкрыты новы будынак Нацыянальнай бібліятэкі, які мае унікальнае архітэктурнае рашэнне ў форме брыльянта, – прадмет нацыянальнай гордасці беларусаў. Штогод у Беларусі праводзіцца http://www.belarus.by/by/about-belarus/culture/den_bel_pism_bel Дзень беларускага пісьменства. Канцэпцыя свята прадугледжвае адлюстраванне гістарычнага шляху пісьменства і друку ў Беларусі, а таксама развіццё беларускай літаратуры і культуры на сучасным этапе. У Беларусі 2012 год аб'яўленыhttp://www.belarus.by/by/press-center/news/u-belarus-2012-god-abjaleny-godam-kng_i_0000003016.html Годам кнігі. |
|
Многія вядомыя людзі – ад святых сярэдневякоўя да лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі і алімпійскіх чэмпіёнаў сучаснасці – ураджэнцы Беларусі Вядомыя гістарычныя асобы Беларусіhttp://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/barbara-radziwill Барбара Радзівіл Вялікая княгіня, каралева Польшчы. Леў Сапега Дзяржаўны і ваенны дзеяч, гетман Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, дыпламат, мысліцель. Адзін з галоўных стваральнікаў Статута ВКЛ (1588 г.) – выдатнага помніка прававой і палітычнай думкі, па сутнасці першай канстытуцыі ў Еўропе. http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/tadeusz-kosciuszkoТадэвуш Касцюшка Тадэвуш Касцюшка, які нарадзіўся ў Беларусі ў 1746 годзе, з’яўляецца нацыянальным героем Беларусі, Амерыкі і Польшчы. Быў кіраўніком нацыянальна-вызваленчага паўстання 1794 года ў Рэчы Паспалітай, прымаў удзел у вайне за незалежнасць ЗША. Вядомыя вучоныя з БеларусіІгнат Дамейка Нарадзіўся ў Беларусі ў 1802 годзе. Быў знакамітым геолагам, большую частку жыцця правёў у Чылі, дзе стаў нацыянальным героем. За свае дасягненні афіцыйна прызнаны ЮНЕСКА. Іван (Ян) Чэрскі Знакаміты вучоны-географ, геолаг, даследчык Сібіры, імем якога названы шэраг геаграфічных аб'ектаў. Нарадзіўся ў маёнтку Свольна Віцебскай губерні ў 1845 годзе. Мікалай Судзілоўскі (псеўданім Нікалас Русель) Этнограф, географ, хімік, біёлаг, урач-генетык, рэвалюцыянер-народнік, першы прэзідэнт сената Гавайскіх астравоў. Нарадзіўся ў 1850 г. у Магілёве ў збяднелай дваранскай сям'і. З 1892 года жыў на Гаваях, дзе адстойваў правы карэнных жыхароў. Аляксандр Чыжэўскі Нарадзіўся ў Гродзенскай вобласці ў 1897 годзе. Прызнаны вучоны, які вывучаў біялагічнае ўздзеянне Сонца і Сусвету, у тым ліку суадносіны сонечнай актыўнасці з перыядамі войнаў у гісторыі чалавецтва. Соф'я Кавалеўская Першая ў свеце жанчына-прафесар матэматыкі паходзіць са шляхецкага беларускага роду. Дзяцінства правяла ў маёнтку Палібіна Віцебскай губерні, а ў 18 гадоў заключыла фіктыўны шлюб, каб паехаць за мяжу і займацца навукай. Працы Кавалеўскай прысвечаны матэматычнаму аналізу, механіцы, астраноміі. Павел Сухі Авіяканструктар, вынаходнік, адзін са стваральнікаў рэактыўнай і звышгукавой авіяцыі, аўтар паўсотні арыгінальных канструкцый самалётаў, больш за трыццаць з якіх былі пабудаваны і выпрабаваны. Нарадзіўся ў 1895 г. у горадзе Глыбокае Віцебскай вобласці. http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/zhores-alferov Жарэс Алфёраў Нарадзіўся ў Віцебску ў 1930 годзе. Алфёраў удастоены Нобелеўскай прэміі па фізіцы ў 2000 годзе. Вядомыя касманаўты з БеларусіПётр Клімук Пётр Клімук, першы беларускі касманаўт, вучоны ў галіне тэхнічных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Камароўка Брэсцкага р-на ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў складзе экіпажаў касмічных караблёў і арбітальных комплексаў, правёў у космасе 78,76 сутак. http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/vladimir-kovalenokУладзімір Кавалёнак Уладзімір Кавалёнак, беларускі касманаўт, вучоны ў галіне ваенных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Белае Мінскай вобласці ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў космас у якасцікамандзіра экіпажа, правёў у космасе 216,38 сутак, у тым ліку ў адкрытым космасе 2,3 гадзіны. Вядомыя ў мастацтве беларусыhttp://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/marc-chagall Марк Шагал Нарадзіўся ў 1887 годзе ў Віцебску. Самы знакаміты ўраджэнец Беларусі, вядомы ва ўсім свеце як класік авангардызму ў выяўленчым мастацтве. Напалеон Орда Мастак, кампазітар, ураджэнец в. Варацэвічы Пінскага павета. Стварыў больш за тысячу эскізаў збудаванняў Беларусі, Літвы, Польшчы, Францыі, якія з'яўляюцца каштоўнай крыніцай для гісторыкаў архітэктуры і рэстаўратараў Еўропы. У 2007 годзе 200-годдзе з дня нараджэння Н. Орды было ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА. Іван Хруцкі Нарадзіўся ў мястэчку Ула Лепельскага павета Віцебскай губерні. Выдатны мастак, які распрацаваў уласны тып нацюрморта ў спалучэнні з партрэтам. 200-годдзе з дня нараджэння Івана Хруцкага ў 2010 годзе было ў календары памятных дат ЮНЕСКА. Луіс Барт Маер Нарадзіўся ў Мінску ў 1885 годзе. Кінематаграфіст Луіс Барт Маер найбольш вядомы як адзін з заснавальнікаў галівудскай кінастудыі "Метра-Голдвін-Маер". Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч Пісьменнік, заснавальнік новай беларускай літаратуры і прафесійнай драматургіі, стваральнік першага беларускага тэатральнага калектыву, акцёр. У 2008 годзе 200-годдзе з дня нараджэння В. Дуніна-Марцінкевіча было ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА. http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/vasil-bhikov Васіль Быкаў Быкаў Васіль Уладзіміравіч, беларускі празаік, драматург, публіцыст. Нарадзіўся ў 1924 годзе ў в. Бычкі Віцебскай вобласці. Народны пісьменнік Беларусі (1980). У 1990-1993 гг. – прэзідэнт аб’яднання беларусаў свету "Бацькаўшчына". Вядомыя палітыкі з БеларусіХаім Вейцман Нарадзіўся ў Беларусі ў вёсцы Моталь (зараз Іванаўскі раён, Брэсцкая вобласць) у 1874 годзе. Хаім Вейцман быў выдатным хімікам, чытаў лекцыі ў Швейцарыі і Вялікабрытаніі. Як актыўны сіяніст ён быў выбраны першым прэзідэнтам Дзяржавы Ізраіль (1949) і заставаўся на гэтай пасадзе да самай смерці (1952). Андрэй Грамыка Дыпламат, у 1957-1985 гг. міністр замежных спраў СССР. Узначальваў савецкую дэлегацыю на канферэнцыі па стварэнню ААН, распрацоўваў Статут арганізацыі. Нарадзіўся ў 1909 г. у в. Старыя Грамыкі (Веткаўскі раён Гомельскай вобласці). Знакамітыя асветнікі Беларусіhttp://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/francysk-skaryna Францыск Скарына Нарадзіўся ў Полацку ў 1486 годзе. Беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар. Пераклаў на беларускую мову і выдаў 23 кнігі Бібліі, першую – у 1517 годзе. http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/euphrosyne-of-polotsk Святая Ефрасіння Полацкая князёўна. Нарадзілася ў XII стагоддзі. Стала манашкай у 12 гадоў і правяла жыццё, дапамагаючы бедным і будуючы цэрквы і манастыры па ўсёй Беларусі. Памерла ў час паломніцтва ў Іерусалім, яе мошчы вернуты ў Беларусь у 1910 годзе. Прылічана да ліку святых, ушаноўваецца як нябесная заступніца зямлі беларускай. Чэмпіёны з Беларусіhttp://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/alexander-medved Аляксандр Мядзведзь Беларускі спартсмен і трэнер (вольная барацьба). Чэмпіён Алімпійскіх гульняў (1964, 1968, 1972), свету (1962, 1963, 1966, 1967, 1969–71). Прызнаны лепшым барцом вольнага стылю ХХ стагоддзя. Вольга Корбут http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/vitaly-shcherbo Віталь Шчэрба Беларускі спартсмен (спартыўная гімнастыка). Чэмпіён XXV Алімпійскіх гульняў (1992, Іспанія). Бронзавы прызёр XXVI Алімпійскіх гульняў (1996, ЗША). 14-разовы чэмпіён свету, 10-разовы чэмпіён Еўропы. Пераможца Гульняў добрай волі (1990, ЗША). Чэмпіён Універсіяд (1993, 1995). Лепшы спартсмен свету за 10-годдзе (1991–2000). Ігар Макараў Макараў заваяваў залаты медаль у дзюдо на Алімпійскіх гульнях у Афінах ў 2004 годзе. Юлія Несцярэнка Несцярэнка заваявала залаты медаль у бегу на 100 метраў на Алімпійскіх гульнях у Афінах ў 2004 годзе. Максім Мірны Максім Мірны – самы вядомы тэнісіст Беларусі, які заваяваў серыю міжнародных узнагарод у парным разрадзе і вывеў беларускую зборную на лепшае месца за ўсю яе гісторыю на Кубку Дэвіса. http://www.belarus.by/by/about-belarus/sport/azarenka Вікторыя Азаранка Знакамітая беларуская тэнісістка, пераможца найбуйнейшых сусветных турніраў, алімпійская чэмпіёнка. У студзені 2012 года Вікторыя Азаранка ўпершыню ў кар'еры ўзначаліла рэйтынг Жаночай тэніснай асацыяцыі (WTA). На Алімпіядзе-2012 у Лондане заваявала золата ў міксце (у пары з Максімам Мірным) і бронзу ў адзіночным разрадзе. http://www.belarus.by/by/about-belarus/sport/darya_domracheva/ Дар'я Домрачава Бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў у Ванкуверы (2010) у індывідуальнай гонцы на 15 км. Па версіі прэміі Biathlon Award беларуская спартсменка названа лепшай біятланісткай 2010 года. Аляксей Грышын Фрыстайліст, які прынёс Беларусі першае ў гісторыі незалежнай дзяржавы золата зімовых Алімпійскіх гульняў (Ванкувер-2010), бронзавы прызёр Алімпіяды ў Солт-Лэйк-Сіці (2002). Сяргей Мартынаў "Кароль малакалібернай вінтоўкі", алімпійскі чэмпіён Лондана-2012, двухразовы бронзавы прызёр Алімпіяд у Сіднэі і Афінах, рэкардсмен свету: 600 ачкоў з 600 магчымых у стральбе лежачы з малакалібернай вінтоўкі. http://www.belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/ruslan-salei Руслан Салей Адзін з лепшых гульцоў у гісторыі беларускага хакея, капітан нацыянальнай зборнай. Руслан Салей першым з айчынных майстроў клюшкі дайшоў да фіналу Кубка Стэнлі. |
|
Самыя яркія старонкі беларускай гісторыі, унікальная прырода, самабытная культура і асобы, якія змянілі свет... Нацыянальны парк «Прыпяцкі» – адзінае месца на планеце, дзе існуюць першабытныя пойменныя дубровы У нацыянальным парку практычна ў некранутым стане захаваліся унікальныя пойменныя ландшафты Беларускага Палесся – з дзюнамі, катлавінамі і лагчынамі, дзе сярод дуброў і ясеннікаў размешчана больш як 30 азёр. На Палессі таксама захаваліся самыя вялікія прыродныя балоты ў Еўропе. Найбольш буйныя з іх – Званец (150 кв. км) і Дзікае (80 кв. км). Белавежская пушча – самы буйны старажытны лес Еўропы Звесткі пра пушчу сустракаюцца яшчэ ў антычнага гісторыка Герадота (5 ст. да н.э.) і ў Іпацьеўскім летапісе (983 г.). У канцы XIV ст. вялікі князь Вялікага княства Літоўскага Ягайла аб’явіў пушчу запаведнай і ўстанавіў забарону на паляванне. Старажытны лес ахоўваецца ўжо 600 гадоў. У Белавежскай пушчы налічваецца каля 2 тысяч дрэў-веліканаў. Некаторыя з іх з’явіліся яшчэ да адкрыцця Калумбам Амерыкі! http://belarus.by/by/travel/belarus-life/belovezhskaya-pushcha Белавежская пушча ўключана ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Нясвіж належаў роду Радзівілаў - аднаму з самых багатых у Еўропе Многім у сваім непаўторным абліччы Нясвіж абавязаны творам італьянскага архітэктара Яна Джавані Марыі Бернардоні. Па яго праектах у XVI стагоддзі ўзведзены замак і фарны касцёл Божага Цела – першае на тэрыторыі Рэчы Паспалітай збудаванне ў стылі барока. У храме знаходзіцца адзін з буйнейшых у Еўропе некропаль княжацкага роду, які налічвае 102 саркафагі членаў сям’і Радзівілаў. http://belarus.by/by/travel/belarus-life/nesvizh-palace Нясвіжскі замак уключаны ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. У Беларусі існуе самая вялікая ў свеце папуляцыя зуброў Гэтыя жывёлы самыя цяжкія і вялікія наземныя млекакормячыя на еўрапейскім кантыненце, апошнія еўрапейскія прадстаўнікі дзікіх быкоў. Мікола Гусоўскі напісаў сваю славутую «Песню пра зубра» па заказе Папы Рымскага Льва X, які хацеў пачуць праўдзівае паэтычнае слова пра паляванне на зуброў. Найбольшая колькасць зуброў жыве ў Белавежскай пушчы Адзін з трох усходнеславянскіх сафійскіх сабораў знаходзіцца ў Беларусі Гэты манументальны помнік архітэктуры пабудаваны ў http://belarus.by/by/travel/belarus-life/polotsk Полацку паміж 1044–1066 гадамі пры князі Усяславе Брачыславічу, празваным Чарадзеем, як сімвал роўнасці з самымі ўплывовымі старажытнарускімі гарадамі – Кіевам і Ноўгарадам, дзе таксама былі пабудаваны саборы ў гонар святой Сафіі. Беларусы адны з першых у Еўропе, яшчэ ў 1517 годзе, мелі сваю друкаваную Біблію Беларускі першадрукар Францыск Скарына сваю выдавецкую дзейнасць пачаў у Празе, дзе надрукаваў 23 ілюстраваныя кнігі Бібліі ў перакладзе на старабеларускую мову. У пачатку 1520-х гадоў пераехаў у Вільню і заснаваў друкарню. У ёй надрукаваны «Малая падарожная кніжка» і Апостал. Рэнесансныя выданні Скарыны адметныя высокай якасцю друку, своеасаблівымі ілюстрацыямі і гравюрамі, шрыфтам і іншымі кампанентамі выдавецкай эстэтыкі і майстэрства. Чатырнаццаць нобелеўскіх лаўрэатаў маюць беларускія карані Гэта самая прэстыжная міжнародная прэмія існуе ўжо больш як 100 гадоў і за гэты час была ўручана прадстаўнікам самых розных краін. Імёны многіх нобелеўскіх лаўрэатаў з беларускімі каранямі вядомы цяпер усяму свету. Гэта, у прыватнасці, лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па эканоміцы, хіміі і фізіцы – Сайман Кузнец, Аарон Клуг, http://belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/zhores-alferov Жарэс Алфёраў; лаўрэаты Нобелеўскай прэміі міру – Іцхак Рабін, Менахем Бегін і Шымон Перэс. Ураджэнец Беларусі Тадэвуш Касцюшка – нацыянальны герой Беларусі, Польшчы і ЗША http://belarus.by/by/about-belarus/famous-belarusians/tadeusz-kosciuszko Тадэвуш Касцюшка за сваю бліскучую кар’еру быў саратнікам бацькі-заснавальніка ЗША Вашынгтона і нацыянальнага героя Францыі Лафаета, атрымліваў прапановы аб супрацоўніцтве ад французскага імператара Напалеона І і рускага цара Аляксандра І, але адмовіў ім. Касцюшка стаў актыўным удзельнікам многіх значных гістарычных падзей: у 1776–83 гадах добраахвотна ўдзельнічаў у вайне за незалежнасць ЗША; у 1784 годзе ўзначаліў нацыянальна-вызваленчае паўстанне ў Рэчы Паспалітай. Партызанскі рух у Беларусі ў гады Другой сусветнай вайны быў самы магутны ў Еўропе Ужо ў 1943 годзе партызаны кантралявалі каля 60 працэнтаў тэрыторыі рэспублікі. На тэрыторыі Беларусі ў гады Другой сусветнай вайны дзейнічаў самы буйны ў Еўропе яўрэйскі партызанскі атрад, арганізаваны братамі Бельскімі. Пра рэальныя падзеі, звязаныя з дзейнасцю атрада, расказвае фільм амерыканскага рэжысёра Эдварда Цвіка паводле сцэнарыя Клея Формана «Супраціўленне», прэм’ера якога адбылася ў студзені 2009 года. Рэліквію беларусаў – слуцкія паясы – ткалі толькі мужчыны І насілі паясы толькі мужчыны, і нават абвязвацца імі ўладальнікам дапамагалі толькі мужчыны. Хадзіла павер’е, што калі жаночая рука дакранецца да каштоўных ніцей, тканіна пацьмянее і пояс можна будзе адразу выкінуць. Славутыя паясы выпускала не толькі слуцкая мануфактура. У Францыі, у Ліёне, паясы рабілі на ўзор слуцкіх і нават ставілі «слуцкую» метку. |
